Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve resmi medyanın Cuma günkü Moskova konser salonu saldırısı için Ukrayna’yı suçlama çabasına rağmen, kanlı saldırıyı üstlenen cihatçı IŞİD-H örgütü hakında yeni detaylar ortaya çıkmaya devam ediyor.
IŞİD-H nedir, neyi amaçlıyor?
IŞiD-H, dünya çapında birçok devletin terör listesindeki IŞİD örgütünün bölgesel birimi İŞİD Horasan’ın kısaltması.
Bu birim Afganistan, İran, Pakistan ve Orta Asya’ya odaklanmış durumda.
Horasan ismi de tarihte bu bölgede hüküm süren halifelikten geliyor.
IŞİD-H yaklaşık 9 yıldır aktif ama son aylarda uzandığı geniş coğrafya ve acımasız yöntemleriyle IŞİD’in en tehlikeli birimi olarak öne çıkmaya başladı.
IŞİD-H, örgütün Suriye ve Irak’ta geriye kalan lider kadrosuyla birlikte, Şeriat’ın aşırı katı bir yorumunun uygulandığı, bir hilafet devleti kurmak istiyor.
Afganistan’da iktidardaki Taliban’a ideolojik nedenlerle karşı çıkan örgüt, ara ara, ancak ölümcül saldırılar düzenliyor.
IŞİD-H daha önce hangi saldırıları düzenlemişti?
Örgüt 2021’de Afganistan’ın başkenti Kabil Havalimanı’nda ülkeden kurtartılmak üzere uçak bekleyen kalabalığın arasında bir intihar saldırı düzenlemişti. Saldırı, 170 Afgan ve 13 Amerikan görevlinin ölümüne yol açmıştı.
Bir sonraki sene Kabil’de Rus Büyükelçiliğini hedeflediği saldırıda en az altı kişi öldürüldü ve çok sayıda kişi yaralandı.
Örgüt, ayrım gözetmeksizin doğumhanelere, otobüs duraklarına ve polise saldırılar düzenledi.
IŞİD-H Ocak ayında İran’ın Kirman şehrindeki bir türbeye çifte bombalı saldırı düzenlemiş ve yaklaşık 100 İranlıyı öldürmüştü.
Rusya’da ise sonuncusu 2020’de olmak üzere çok sayıda küçük çaplı saldırı gerçekleştirdi. Rusya’nın Federal Güvenlik Servisi (FSB) daha bu sene saldırı planlarını durdurduğunu açıklamıştı.
Moskova saldırganları kimlerdi?
Rus devlet medyasına göre yakalanan ve suçlu bulunan dört erkeğin hepsi, eski Sovyetler Birliği üyesi Tacikistan vatandaşıydı.
Mahkemeye çıkarıldıklarında dış görünüşlerindeki morluk ve ezikler işkenceye varır derecede sert sorgulandıklarını gösteriyor.
Ancak uluslararası hukuka göre itiraflarının bir önemi olmayacak çünkü insanlar acıyı durdurmak için, yalan yanlış itiraflar dahil, her şeyi söyleyebilir.
Şüphelilerden birinin Mart ayında konser mekanında gözlem yaparken görüldüğüne dair haberler var. Aynı dönemde ABD’nin Rusya’yı kamuya açık bir alanda her an olası bir terör saldırısı olabileceğine dair uyardığı ve Kremlin’in bunları “propaganda” diyerek görmezden geldiği bildirildi.
Saldırganların ikisinin Rusya’ya yakın zamanda ulaştığı da bildirildi. Bu, IŞİD-H tarafından buraya yerleştirilen bir hücrenin uyandırılmasından ziyade bir “tetikçi ekibin” gönderildiği anlamına geliyor.
Neden Rusya’yı hedeflediler?
Bunun farklı nedenleri var.
IŞİD-H dünyanın önemli bir bölümünü düşmanı olarak görüyor. Rusya; ABD, Avrupa, İsrail, Yahudiler, Hristiyanlar, Şiiler, Taliban ve çoğunluğu Müslüman olan ülkelerle birlikte listelerinde ön sıralarda. Örgüt bunları “kafirler” olarak görüyor.
IŞİD’in Rusya’ya düşmanlığı 1990’larda ve 2000’lerin başlarında Rus güçlerinin Çeçen başkenti Grozni’yi yerle bir ettiği Çeçen savaşlarına kadar giriyor.
Daha yakın dönemdeyse Rusya, müttefiki Suriye lideri Beşar Esad ile birlikte Suriye iç savaşına girdi. Rus hava kuvvetleri sayısız isyancı ve sivil hedefi vurdu, çok sayıda IŞİD ve El Kaide bağlantılı milisi öldürdü.
Afganistan’da IŞİD-H, Rusya’yı Taliban’ın müttefiki olarak görüyor. 2022’de Kabil’deki Rus Büyükelçiliğine saldırmalarının temel sebebi buydu.
Diğer yandan ülkede 1979-89 arasındaki 10 yıllık acımasız Sovyel işgalinin de kinini tutuyorlar.
Bir de Rusya’nın kendi durumu var.
IŞİD-H, Rusya’yı Hristiyan ülkesi olarak görüyor ve Moskova saldırısından sonra paylaşılan videoda görüldüğü gibi Hristiyanları öldürmek konulu demeçler veriyor.
FSB, terör saldırılarını önlemeye çalışırken, Tacik ve diğer Orta Asyalı göçmen işçiler, kötü muameleye maruz kalıyor ve şüpheyle bakılıyorlar.
Son olarak, Rusya’nın şu anda komşusu Ukrayna’ya karşı açtığı savaşla meşgul olması nedeniyle, düşmanın gardının düşük ve ateşli silahlara kolay ulaşılabilmesi, ülkeyi IŞİD-H için rahat bir hedef haline getirdi.
Moskova saldırısıyla ilgili cevap bekleyen sorular neler?
Bütün bu olaylar zinciriyle ilgili cevaplanmamış bazı sorular var.
Örneğin saldırganlar neden Crocus Belediye Binası’nın yakınlarında bir saat boyunca hiç acele etmeden gezinebildi?
Polis ve özel güvenliğin, özellikle FSB’nin kol gezdiği bir ülkede bu silahlı adamlar sanki özel güvenlik timlerince durdurulmayacaklarını biliyormuş gibi davranıyordu.
Diğer yandan silahlar sorusu var, sadece tabancalar değil, güçlü, modern otomatik taarruz tüfekleri. Saldırganlar bunları nasıl ele geçirmiş ve mekana, kimseye belli etmeden sokmuş olabilir?
Bir anda rahatça yakalanmış olmaları da şaşırtıcı.
Bu tip bir saldırıda rol oynayan cihatçılardan farklı olarak bu saldırganlar sanki yakalanmayı ölüme tercih eder gibi intihar yeleği giymemişti.
Dahası, son 20 yılın en kötü terör saldırısını durduramayan Rus makamlarının, şüphelileri yakalayıp, yargılaması çok uzun sürmedi.
Tüm bunlar Kremlin’in “bu işte parmağı olduğu” ya da Ukrayna savaşına desteği artırmak için bir “yanıltma operasyonu” düzenlediği spekülasyonlarına da neden oluyor.
Ancak bu teoriyi destekleyecek somut kanıt yok ve Amerikan istihbaratı bu saldırının arkasında IŞİD’in olduğunun doğrulandığı yönünde görüş bildirdi.
