Alaattin Aktaş: Doğalgazda cepten çıkacak para TÜFE’ye yansıyan ile uyuşmayacak
Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş, doğalgaz için yapılacak ödemelerin ekime göre 5-6 kat artacağını ancak hesaplama yönteminden kaynaklı bu artışın TÜFE’ye çok sınırlı yansıyacağını söyledi.
TÜİK’in TÜFE’de nisan ayında doğalgazın metreküp fiyatını 5,7201 lira olarak dikkate aldığını aktaran Aktaş, “Doğalgaz mayıs ayında ‘zam görmeyen ya da indirim uygulanan bir ürün’ olarak değerlendirmeye alınmadı, tümüyle ‘yok varsayıldı’, o ay doğalgaz yoktu adeta. Uygulama teknik olarak da eleştirildi. Çünkü TÜFE, fiyat düzeyini değil, fiyat değişimini ölçen bir gösterge. Doğalgaz yok varsayılarak yanlış yapıldığı dile getirildi ancak TÜİK Eurostat uygulamalarını dayanak göstererek hesaplamayı bu şekilde yaptı. İşte bu yüzden de nisanda 5,72 lira olan fiyat, mayısta sıfırdı, yoktu!
Mayıstan sonraki aylar da neredeyse sıfır düzeyinde geçildi. Çünkü bu aylarda da aylık 25 metreküpe kadarki kullanımlar Enerji Bakanlığı bütçesinden karşılandı. Bu uygulama 1 Mayıs 2024 tarihine kadar sürecek. Ekimde kullanım 25 metreküpü aşmaya başladı ve ortalama fiyat 0,6793 liraya çıktı” dedi.
Kasım ayında havaların soğumasıyla birlikte ekim ayına göre kullanımın arttığını dile getiren Aktaş, cepten çıkacak paranın TÜFE’ye yansıyan ile uyuşmayacağını vurguladı:
“TÜFE’de doğalgazın ağırlığı yılbaşında yüzde 2.8 düzeyindeydi. Doğalgazın metreküp fiyatı da aralık ayında 6,0515 liraydı. Ancak bu ağırlık, fiyat mayısta sıfır olarak dikkate alınınca bir anda sıfırlanmış oldu. Doğalgazın metreküp fiyatı ekim ayında 0,6793 lira. Buna göre doğalgazın TÜFE’de yılbaşında yüzde 2.8 olan ağırlığı, ekimde yüzde 0.32’ye düştü.
Ekim ayında 0,6793 olan fiyatın beş kat arttığını varsayalım. Bu durumda doğalgaz fiyatı 3.5 liraya yaklaşacak. Beş kat artış çok önemli ama doğalgazın TÜFE’deki ağırlığı adeta yerlerde sürünüyor; yalnızca yüzde 0.32. Bu durumda, doğalgazdaki beş katlık fiyat artışı kasım ayında TÜFE’ye ancak 2 puan kadar etki eder.
TÜFE’nin doğalgaz dışında kalan mal ve hizmetlerinde hiç fiyat artışı olmazsa doğalgaz kaynaklı artış yüzde 1.9 olacak demektir.
Doğalgaz dışında kalan yüzde 99.68 paya sahip kalemlerde fiyat değişmediğinde TÜFE’deki toplam artış da böylece yüzde 1.6 olacaktır. Tabii ki doğalgaz dışındaki kalemlerde de fiyat artışı olacak, o durumu bir varsayım olarak söylüyorum.
Doğalgazda beş kat, altı kat zam, cepten çıkacak binlerce lira, ama TÜFE’ye yansıma işte bu kadar!”
Yazının tamamını okumak için
